Diễn đàn, với sự đóng góp của Leonardo – tập đoàn hàng đầu của Ý trong lĩnh vực công nghệ không gian và an ninh, Mạng lưới Hàng không Vũ trụ Ý (Italian Aerospace Network – IAN) và Cơ quan Vũ trụ Ý (ASI), nhằm mục tiêu tăng cường hợp tác khoa học và công nghiệp giữa các doanh nghiệp vừa và nhỏ (PMI) của Ý và Việt Nam, thúc đẩy phát triển các dự án ứng dụng trong quan sát Trái Đất và viễn thông vệ tinh, đồng thời củng cố hợp tác học thuật thông qua trao đổi chuyên gia và các chương trình đào tạo nâng cao.
Việt Nam – căn cứ theo Nghị quyết số 57-NQ/TW do Tổng Bí thư Tô Lâm ký ban hành – đã đưa các ứng dụng vệ tinh vào 11 nhóm sản phẩm chiến lược quốc gia. Khu vực phía Nam, đặc biệt là Đồng bằng sông Cửu Long và vùng Thành phố Hồ Chí Minh, cũng được các cơ quan chức năng xác định là khu vực ưu tiên cho các hoạt động nghiên cứu phục vụ thích ứng với biến đổi khí hậu.
Trong bối cảnh đó, Ý – một trong những quốc gia sáng lập Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA) và sở hữu một hệ sinh thái công nghiệp và học thuật phát triển cao – coi Việt Nam là đối tác tự nhiên cho việc phát triển các dự án hợp tác trong lĩnh vực quan sát Trái Đất, khả năng chống chịu khí hậu và phát triển bền vững, nhằm hỗ trợ tăng trưởng kinh tế – xã hội và các chiến lược thích ứng với biến đổi khí hậu của Việt Nam.
Sự kiện được tổ chức với sự phối hợp của các đối tác địa phương sau: Trung tâm Vũ trụ Quốc gia Việt Nam (VNSC – VAST), Bộ Khoa học và Công nghệ (MST), Bộ Tài nguyên và Môi trường (MONRE), Sở Khoa học và Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh, Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường TP. Hồ Chí Minh (đơn vị đăng cai tổ chức), cùng các trường đại học và viện nghiên cứu, doanh nghiệp và các start-up công nghệ của Việt Nam.
Bài phát biểu khai mạc của Tổng Lãnh sự Alessandra Tognonato
Tôi rất hân hạnh được chào đón quý vị tới sự kiện “Kết nối Không gian và Trái Đất”, nhân dịp kỷ niệm Ngày Không gian Quốc gia Ý – một ngày để chúng ta tôn vinh di sản của Ý như một quốc gia tiên phong trong lĩnh vực không gian, tái khẳng định cam kết của chúng tôi trong việc định hình tương lai của hợp tác không gian toàn cầu, đồng thời khám phá các cơ hội hợp tác trong tương lai với những đối tác cùng chí hướng, như trường hợp của đối tác chiến lược của chúng tôi là Việt Nam.
Hành trình chinh phục không gian của Ý bắt đầu hơn sáu mươi năm trước với chương trình San Marco – một thành tựu khoa học, công nghệ và chính trị mang tính phi thường.
Điều làm nên sự độc đáo của San Marco không chỉ nằm ở thành công của chương trình, mà còn ở việc dự án được thiết kế và triển khai hoàn toàn bởi người Ý: từ thiết kế, kỹ thuật, tích hợp cho đến các hoạt động phóng, tất cả đều do một đội ngũ Ý dẫn dắt bởi Luigi Broglio, hợp tác với NASA nhưng vẫn giữ vai trò lãnh đạo khoa học hoàn toàn. Ngay cả bệ phóng ngoài khơi, ban đầu được xây dựng tại Ấn Độ Dương nhằm tối ưu hiệu quả quỹ đạo, cũng là một sáng tạo của Ý.
Trong những năm Liên Xô và Hoa Kỳ thống trị giai đoạn đầu của cuộc đua không gian với Sputnik năm 1957 và Explorer 1 năm 1958, Ý đã dám hình dung rằng không gian cũng nằm trong tầm với của mình. Khi San Marco 1 được đưa vào quỹ đạo năm 1964, Ý trở thành quốc gia thứ ba trên thế giới phóng vệ tinh bằng công nghệ của chính mình, chứng minh rằng tầm nhìn và năng lực lãnh đạo khoa học có thể vượt qua cả những biên giới táo bạo nhất. Đây là minh chứng rõ ràng cho năng lực quốc gia của chúng tôi và là dấu hiệu sớm cho tầm nhìn dài hạn của Ý với tư cách một cường quốc không gian. Và dĩ nhiên, đó mới chỉ là khởi đầu.
Từ những nền tảng đó đã hình thành nên một hệ sinh thái quốc gia dựa trên sự xuất sắc trong giáo dục, nghiên cứu và kỹ thuật.
Ngay từ những năm 1950–1960, các cơ sở như Politecnico di Milano, Politecnico di Torino và Trung tâm Nghiên cứu Hàng không Vũ trụ của Đại học Sapienza đã đào tạo những thế hệ chuyên gia đầu tiên của châu Âu trong các lĩnh vực động cơ đẩy, động lực học quỹ đạo, viễn trắc và kỹ thuật hệ thống phức hợp.
Văn hóa đổi mới này tiếp tục được phát huy cho đến ngày nay, trong đó có chương trình Space Design tiên phong của Politecnico di Milano, kết hợp kỹ thuật, kiến trúc và thiết kế công nghiệp nhằm định hình thế hệ tiếp theo của các môi trường sống không gian, giao diện và hệ thống lấy con người làm trung tâm.
Ngày nay, ngành hàng không vũ trụ của Ý là một trong những trụ cột của nền kinh tế quốc gia, với hơn 650 doanh nghiệp, từ các tập đoàn công nghiệp lớn đến các PMI chuyên môn hóa cao và một hệ sinh thái start-up ngày càng năng động.
Với doanh thu vượt 18 tỷ euro, trong đó 7 tỷ euro từ xuất khẩu, Ý nằm trong số ít quốc gia có khả năng sản xuất toàn bộ chuỗi giá trị của ngành không gian, từ công nghệ phóng, chế tạo vệ tinh, robot cho đến các mô-đun sinh sống cho Mặt Trăng và Sao Hỏa.
Leonardo, đặc biệt, đóng vai trò trung tâm trong năng lực không gian của châu Âu: từ các nền tảng vệ tinh tiên tiến đến các cảm biến hiện đại và hạ tầng không gian an toàn mạng, Leonardo là động lực quan trọng trong việc tăng cường cả ứng dụng dân sự và an ninh của công nghệ không gian.
Các phi hành gia Ý là hiện thân của sự xuất sắc này: từ Franco Malerba, người Ý đầu tiên bay vào quỹ đạo, đến Luca Parmitano và Samantha Cristoforetti – cả hai đều từng là Chỉ huy Trạm Vũ trụ Quốc tế – và Walter Villadei, người gần đây tham gia các sứ mệnh thế hệ mới. Thế hệ kế tiếp cũng đang hình thành, với các kỹ sư trẻ người Ý Anthea Comellini và Andrea Patassa gia nhập Danh sách Dự bị Phi hành gia của ESA.
Vị thế toàn cầu của Ý trong lĩnh vực không gian tiếp tục được củng cố. Không gian hiện là một trụ cột chiến lược trong chính sách đối ngoại của chúng tôi và trong chiến lược “ngoại giao vì tăng trưởng” do Chính phủ Ý thúc đẩy nhằm hỗ trợ xuất khẩu, đổi mới và năng lực cạnh tranh công nghiệp. Vì lý do này, Ý sẽ chủ trì Ủy ban Liên Hợp Quốc về Sử dụng Hòa bình Không gian Vũ trụ giai đoạn 2026–2027 và đồng chủ trì Hội nghị Bộ trưởng ESA sắp tới. Chúng tôi cũng đang tăng cường quan hệ đối tác với châu Âu, Hoa Kỳ, Ấn Độ, sắp tới là Nhật Bản, cũng như với Mỹ Latinh và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất.
Chúng tôi tiếp tục cam kết mạnh mẽ với châu Phi, nơi Trung tâm Vũ trụ Luigi Broglio tại Malindi đang phát triển thành một trung tâm lớn về đào tạo, nâng cao năng lực và phát triển công nghệ.
Chiều kích quốc tế này phản ánh một mục tiêu rõ ràng: tạo ra cơ hội, việc làm và tăng trưởng bền vững trên toàn lãnh thổ quốc gia thông qua đầu tư công nghiệp, mở rộng các cơ sở như ESRIN, Avio, Leonardo và Nhà máy Không gian Thông minh mới của Thales Alenia Space, cũng như hỗ trợ có trọng điểm cho các start-up và PMI trong khuôn khổ Hiệp ước Xuất khẩu của Ý.
Thưa quý vị,
Trong bối cảnh đó, Việt Nam là đối tác tự nhiên của Ý cho hợp tác không gian trong tương lai, đặc biệt trong lĩnh vực quan sát Trái Đất.
Dữ liệu vệ tinh có thể đóng vai trò mang tính chuyển đổi đối với Việt Nam: từ tăng cường khả năng chống chịu khí hậu đến phòng ngừa thiên tai, từ nông nghiệp bền vững đến quy hoạch đô thị và giám sát biển. Ý mang đến nhiều thập kỷ kinh nghiệm, công nghệ tiên tiến và khả năng thiết kế các giải pháp phù hợp với nhu cầu địa phương; Việt Nam mang đến tầm nhìn, sự năng động và một nền tảng khoa học – công nghiệp đang phát triển nhanh chóng. Cùng nhau, chúng ta có thể phát triển các dự án chung mang lại lợi ích thiết thực cho cả hai quốc gia.
Khi kỷ niệm Ngày Không gian Quốc gia Ý, chúng ta làm điều đó với tinh thần đổi mới, hợp tác và tầm nhìn chiến lược – chính là tinh thần đã dẫn dắt Luigi Broglio và các cộng sự của ông hơn sáu mươi năm trước.
Ý sẽ tiếp tục tiến bước trong không gian: ở cấp quốc gia, trong khuôn khổ châu Âu và cùng các đối tác toàn cầu, kết hợp năng lực công nghiệp, sự xuất sắc khoa học và tư duy thiết kế hướng tới tương lai, với cam kết mạnh mẽ đối với việc sử dụng hòa bình, bền vững và có trách nhiệm không gian vũ trụ.
